ආර්කිඔප්ටරික්ස් (Archaeopteryx)
පරිණාමික දිනපොත පිටුවට මම ලියන සටහන් පර්සනල් බ්ලොග් එකක් විදිහට ලියන කරන නිසා පෞද්ගලිකව මට නිරීක්ෂණය කරන්න ලැබුන සුවිසේශි ෆොසිල ගැන කෙටි ලිපි කිහිපයක් පල කරන්න හිතුනා. මේ එහි පලමුවැන්න.
ෆොසිල විද්යාව අපි චිත්ර කලාවට සමාන කරොත් ෆොසිල විද්යාවේ මෝනාලීසා ලෙස හඳුන්වන්න පුළුවන් අතිශයින්ම අග්රගන්ය සොයා ගැනීමක් තමයි ආර්කිඔප්ටරික්ස් විශේෂයට අයත් බර්ලින් නිදර්ශකය.
වර්ශ 1961 දි ජර්මානු ජාතික ෆොසිල විද්‍යාඥයෙක් වන ක්රිස්ටියන් එරික් හර්මන් වොන් මයර් සොයාගන්නව ෆොසිලකරණයට ලක්වුන තනි පිහාටුවක්. මේ පිහාටුවට තමයි වොන් මයර් මුලින්ම නම ලබා දෙන්නෙ ආර්කිඔප්ටරික්ස් ලිතොග්රැෆිකා කියලා. දැන් මේ නමෙත් තියෙනවා කතාවක්. ග්රීක් භාෂාවෙන් "ආර්කි" පදයේ අර්ථය පුරාණ, "ඔප්ටරික්ස්" අර්ථය පියාපත, 'ලිතොස්' කියන්නෙ 'පාෂාණ'/ ගල්' වැනි අරුතක්. එතකොට 'ලිතොග්රැෆිකා' කියන්නෙ ගලේ කෙටූ වැනි අර්ථයක්. දැන් මේ ඔක්කොම සම්බන්ධ කරාම "ආර්කිඔප්ටරික්ස් ලිතොග්රැෆිකා" කියන්නෙ "ගලේ සටහන්වූ පුරාණ පියාපත" යන්නට සමාන අරුතක්.
පිහාටුව සොයාගෙන පසුකලකදි ආර්කිඔප්ටරික්ස් සම්පූර්ණ ෆොසිල මතුවෙනවා. දැනට ස්පෙසිමන්ස් දහයක් තිබෙනවා. මේ ස්පෙසිමන්ස් දහය අතුරින් පූර්ණ ලෙස රක්ශිත, පැහැදිලිම ස්පෙසිමන් එක තමයි බර්ලින් කෞතුකාගාරය සතු ස්පෙසිමන් එක.
ෆොසිලකරණය කියන සංසිද්ධියේදි මැරුන සත්වයන්ගෙන් මිලියන ගානකින් එකක් වගේ තමයි පූර්ණ ෆොසිල බවට පත්වෙන්නෙ. ඒ අතරිනුත් තවත් වසර මිලියන ගනනකින් පසුව සංරක්ශිතව එ ෆොසිලය ලැබෙනවා කියන්නෙ තවත් අහඹුවක්. ඒ අතරිනුත් මෘදු දේහ දරන කුඩා සත්වයෙකුගෙ දර්ශණීය ලෙස සටහන් වූ ෆොසිලයක් ලැබෙනවා කියන්නෙ හිතන්නත් අමාරු සම්භාවිතාවක් ඇති දෙයක්. අන්න එහෙම එකක් තමයි මේ ආර්කිඔප්ටරික්ස් බර්ලින් නිදර්ශකය.
 |
| ආර්කිඔප්ටරික්ස් විශේෂයට අයත් බර්ලින් නිදර්ශකය |
ෆොසිලකරණය කියන සංසිද්ධියේදි මැරුන සත්වයන්ගෙන් මිලියන ගානකින් එකක් වගේ තමයි පූර්ණ ෆොසිල බවට පත්වෙන්නෙ. ඒ අතරිනුත් තවත් වසර මිලියන ගනනකින් පසුව සංරක්ශිතව එ ෆොසිලය ලැබෙනවා කියන්නෙ තවත් අහඹුවක්. ඒ අතරිනුත් මෘදු දේහ දරන කුඩා සත්වයෙකුගෙ දර්ශණීය ලෙස සටහන් වූ ෆොසිලයක් ලැබෙනවා කියන්නෙ හිතන්නත් අමාරු සම්භාවිතාවක් ඇති දෙයක්. අන්න එහෙම එකක් තමයි මේ ආර්කිඔප්ටරික්ස් බර්ලින් නිදර්ශකය.
ෆොසිලයේ කෞතුකාගාර වටිනාකම එහෙම පැත්තකින් තියෙද්දි පරිණාමික වැදගත්කම ගත්තොත් ෆොසිල විද්‍යාඥයන්ට අනුව මේ තමයි ලෝකයට පහල වුන ප්රථම පක්ශියා. පක්ශියෙක් කිව්වට පූර්ණ පක්ශියෙක් නෙවෙයි, තේරොපොඩ් ඩයිනෝසරයන්ගෙන් පක්ශි අවස්ථාව සඳහා පරිණාමික සංක්රාන්ති අවස්ථාවක් දක්වන විශේෂයක්. ඒ කියන්නෙ ඩයිනෝසරයන් සහ පක්ශීන් අතර අවස්ථාවක් (නමුත් ආර්කිඔප්ටරික්ස් කියන්නෙ පරිණාමික අන්තයක් "Evolutionary dead end". ඒ කියන්නෙ ඒ පුරුක් සමුහයේ අවසානයා කියන එක, හරියටම නියැන්ඩර්තාල් මානවයන් වගෙ)
 |
| ආර්කිඔප්ටරික්ස් ප්‍රතිනිර්මාණයක් |
ආර්කිඔප්ටරික්ස් කියන්නෙ උරග පක්ශි පරිණාමික ගමන් මගේ සුවිසේශි අවස්ථාවක්. ඒකෙත් බර්ලින් නිදර්ශකය ඉතාමත් දැකුම්කළුයි. නියපොතු, පිහාටු සටහන් වගේම හිස ඉතාමත් පැහැදිලිව පේනවා.
මීට අවුරුදු පහලවකට දාහතකට විතර කලින් අන්තර්ජාලය එහෙම නැති කුඩා කාලෙදි මම හිතන් හිටියේ ආර්කිඔප්ටරික්ස් කියන්නෙත් හොඳ හයේ හතරේ ෆොසිලයක් වෙන්න ඇති කියලා. පසු කාලෙකදි ෆොසිලය නිරීක්ෂණය කරන්න අවස්ථාව ලැබුනට පස්සෙ තමයි දැනගත්තෙ ඒ ෆොසිලය සැබෑම ප්රමාණය කාක්කෙක් තරම් කුඩා සත්වයෙකුට අයිතිය කියලා. මට තිබ්බ වැරදි වැටහීම සමහරුන්ට තියෙන්න පුළුවන් නිසයි ඒකත් මෙතන කිව්වෙ.
 |
| ආර්කිඔප්ටරික්ස් |
අවසාන වශයෙන් කියන්න තියෙන්නෙ මෝනාලීසා චිත්රයට වඩා දැඩි ආරක්ෂාවක් බර්ලින් කෞතුකාගාරයේ ආර්කිඔප්ටරික්ස්ට දීලා තියෙනවා. යකඩ දොරක් ඇතුලෙ තවත් ඝන වීදුරු කුටීරයක තමයි මේක තියෙන්නෙ. විද්‍යාඥයන් පරික්ශාවට ලක් කරද්දි යකඩ දොර වැහිලා වීදුරුව ඇතුලෙ ෆොසිලය ඉවතට එනවා. ඒ නිසා විද්යාඥයෙකුටවත් හොරකම් කරන්න බැහැ.
(ෆොසිල නිදර්ශකයන්හි ඡායාරූප අයිතිය #DOE සතු වේ)
(ප්‍රතිනිර්මාණය අන්තර්ජාලයෙන් උපුටා ගන්නා ලදී)
#DOE
No comments:
Post a Comment