දකුණු අප්‍රිකාවේ සාබී සෑන්ඩ් රක්ශිතය තුල සිංහ පවුලක් ඉතාමත් ප්‍රසිද්ධියට පත් වෙනවා. මේ සිංහයන් ගැන මගේ පෞද්ගලික ෆේස්බුක් වෝලය තුල හා පරිණාමික දිනපොත ෆේස්බුක් පිටුව තුල කාලයකට කලින් සටහන් කල ලිපි පෙලක් බ්ලොග් අවකාශය තුලත් සටහන් කල යුතු යැයි සිතුනා. සිංහයන් ගැන ඔබ දන්නා කරුණු වලට වඩා යමක් ඉන් එකතු කරගත හැකි වෙයි.
සිංහයන්.... සිංහයන් යනු අප්‍රිකානු මහද්වීපය තුල වසර දහස් ගනනක සිට අණසක පැතිර වු සුපිරි විලෝපිකයන්. අප්‍රිකානු නැගෙනහිර අහස රත්පැහැ ගන්නාවිට ඇකේශියා තුරු මුදුන් තුලින් නික්මෙන කුරුලු විශේෂ නගන හඬත් සමඟ ආතෝරක් නැති ඇන්ටිලෝප්, විල්ඩබීස්ට් ශබ්යන් අතර එක් සිංහ ගර්ජනාවක් කිලෝමීටර ගනනක් සිසාරා පැතිර යන්නෙ පරිණාමය තුලින් තමන්ට හිමිවු අග්‍රස්ථානය නැවත නැවතත් තහවුරු කරන්නට මෙන්.
දකුණු අප්‍රිකානු භූමිය තුල ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන රකශිතයක් තමයි 'සාබි සෑන්ඩ්' රක්ශිතය. කෘගර් වනෝද්‍යනයේ බටහිර සීමාව තුල පවතින රක්ශිතයක් තමයි සාබි සෑන්ඩ්. සාබි සෑන්ඩ් හී විවිධ කොටස් තුල අණසක නතුකරගෙන සිටින සිංහ කණ්ඩායම් සිටිනවා. සාමාන්‍යයෙන් දිගින් දිගටම පවතින කණ්ඩායම නිර්මාණය වෙන්නෙ සිංහ ධේනුවන්ගෙන්. මේ කණ්ඩායම් හඳුවන්නෙ 'ප්‍රයිඩ්' කියලා. ප්‍රයිඩ් එහෙක උපදින පිරිමි පැටවුන් තරුණ වයසෙදි රැලේ නායක සිංහයා / සිංහයන් විසින් පලවා හරිනවා. ප්‍රයිඩ් වලට අයිතිවාසිකම් කියන මේ නායක සිංහයා/සිංහයන් තමන්ගෙ බලය පවත්වා ගන්නෙ එලෙසයි.
ප්‍රයිඩ් එහෙකින් පිටමං කරන තරුණ සිංහයන් තමන්ගෙ පැවැත්ම සඳහා කරන උපක්‍රමයක් තමයි එලෙස ප්‍රයිඩ් වලින් පිටමං කල සිංහයන් හා එක්ව 'කෝලිශන්' (coalition) එකක් පිහිටවීම. කෝලිශන් එකක් යනු සංධානගත වීම. තවත් ආකාරයකින් කිව්වොත් තමන්ගෙ පැවැත්ම සඳහා සංධානගත වීම. සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රයිඩ් එහෙක සමාජිකයන් ගනන සෑහෙන වැඩි වුනාට කෝලිශන් එකක පිරිමි සාමාජිකයන් 2 - 5 අතර ප්‍රමාණයක් තමයි දකින්න පුළුවන් වෙන්නෙ. නැවත තමන් ප්‍රයිඩ් එහෙකට අයිතිවාසිකම් කියන තෙක් මේ කෝලිශන් පවතිනවා. තමන්ගෙ අණසක තහවුරු කරගත් පසු මේ කෝලිශන් විසිර යෑම හෝ නායකයෙකුගෙ අණසක යටතේ පැවතිම තමයි සිදුවන්නෙ.
මේ කතාව පටන් ගන්නේ 2002 වර්ශයේදි. දශක දෙකක පමණ දීර්ඝ ඉතිහාසයක් තිබුන 'ස්පාර්ටා' නැමැති ප්‍රයිඩ් එක සහ ඒ අවට තිබුන භූමිය තුල තවත් ප්‍රයිඩ් කිහිපයක් පවතින්නෙ 'වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් මේල්ස්' නමින් හඳුන්වපු ශක්තිමත් සිංහයන් පස් දෙනෙකුගෙන් සමන්විත කෝලිශන් එකක් යටතේ. ස්පාර්ටා සිංහ ධේනුවන් සහ වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් සිංහයන් ඉතාමත් දක්ෂ දඩයම් කරුවන්. සාමාන්‍යයෙන් සිංහයන් කුළුමීමන්, ජිරාෆයන් වැනි ප්‍රමාණයෙන් ඉතාමත් විශාල සතුන් එතරම් දඩයම් නොකරන්නෙ ඔවුන් දඩයම් කිරීම අපහසු නිසාත් , එකී දඩයම් ඉතාමත් බිහිසුණු නිසාත්. උදාහරණයකට කුළුමීමන් දඩයම සිංහයන්ට මාරාන්තික තුවාල ගෙන දෙනවා. ජිරාෆ් සත්වයෙකුගෙ එක් කුර ප්‍රහාරයකින් හිස්කබල පිපිරීයෑමට සමත් පහරක් වදින්න හැකියාව තිබෙනවා. ස්පාර්ටා සහ වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් සුසංයෝගය ඉතාමත් යුහුසුළුව ක්‍රියාත්මක වෙමින් කුඩා දඩයම් අතර එවන් විශාල දඩයම් පවා සිදුකිරීම නිසා ඔවුන් ඉතාමත් ශක්තිමත් මෙන්ම නීරෝගී කණ්ඩායමක් බවට පත්වෙනවා.
2002 වර්ශයේදි වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් කෝලිශන් එකේ සිංහයන්ට දාව ස්පාර්ටාවන් ලද කුඩා සිංහ පැටවුන් දස දෙනා සාබි තුරු ගොමු තුල කෙලිදෙලෙන් පසුවන්නෙ ඔවුන්ගෙ දෙමව්පියන්ගෙ සාර්ථක දඩයම් කිරීමේ රටාවන් පිලිබඳව කදිම උදාහරණයක් ලෙස. සාමාන්‍යයෙන් කුඩා සිංහ පැටවුන් ලෙඩ රෝග වලට ගොදුරු වීම නිසාත්, සිංහයන්ගෙ ප්‍රහාර නිසාත් වැඩිවියට පැමීණීමේ ප්‍රතිශතය ඉතාම අවමයි. සංඛාත්මකව පැවසුවොත් පිරිමි පැටවෙකු වැඩිවියට පත්වන ප්‍රතිශතය 8 න් 1 යි . නමුත් මේ පැටවුන් ලැබෙන ආහාර නිසාත් ස්පාර්ටාවන් සහ වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් පිරිමි සතුන් ඉතාමත් හොඳින් පැටවුන් ආරක්ෂා කිරීම නිසාත් නීරෝගිව වැඩෙනවා.
මේ පැටවුන් දසදෙනා අතරින් පස් දෙනෙකු කැපී පෙනෙන ලක්ෂණ සහිත පිරිමි පැටවුන් පස් දෙනෙක්. වැඩිමහල් තිදෙනා පිලිවෙලින් 'රස්තා' ( පසුකාලීනව වැඩනු කේශර ඩ්‍රෙඩ්ලොක්ස් ආකාරයෙන් ගෙතී තිබුන නිසා) , 'ප්‍රිටි බෝයි' (ඉතාමත් දැකුම්කළු සත්වයෙක් නිසා), 'ස්කාර්' ( පිටේ තිබුන කැලැලක් නිසා). මොවුන් තිදෙනාට වඩා වයසින් බාල කුඩාම පැටවුන් දෙදෙනා 'මිස්ටර් ටී' (හිසේ කේශර පිහිටා තිබු ආකාරය නිසා) , 'කින්කි ටේල්' (නැට්ට අගට වන්නට පිහිටි කුඩා නැම්මක් නිසා).
සහෝදරයන් පස්දෙනා ඉතාමත් ක්‍රියාශීලි මෙන්ම එකිනෙකා අතර අන්තර්සබඳතා තුලින් ශක්තිමත් බැඳීමක් සහිතව වැඩුනු පැටවුන් පස්දෙනෙක්. මේ අතරිනුත් බාලයන් දෙදෙනා ඉතාමත් විශේෂයි. මිස්ටර් ටී කුඩා කල පටන්ම ආවේගශීලි ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන අතරේ ඔහුගෙ දකුණත බවට පත්වෙන්නෙ කින්කි ටේල්. මිස්ට ටී ගෙ සෙවනැල්ල මෙන් හැමවිටම ඔහුගෙ සහයටත් ආරක්ෂාවටත් සෙල්ලමේදිත් එකට සිටින විශ්වාසවන්ත සහයකයා වන්නෙ කින්කි. මේ සහෝදරයන් දෙදෙනා අතර විශේෂිත බැදීම පෙන්නුම් කරන්න පටන් ගන්නෙ ඉතාමත් කුඩා අවධියේ පටන්. මේ තමයි සාබී රණශුරයන්ගෙ ආරම්භය. සූ(z)ලු භාෂාවෙන් මොවුන් පස්දෙනා ප්‍රසිද්ධ වන්නෙ "මපෝගෝස්" නමින්. මපෝගෝස් යන්නට සූ(z)ලු අර්ථය මැරයන්/තක්කඩින්. දකුණු අප්‍රිකානු දඩබිම් තුල පුරාවෘත්තයක් බවට පත්වන මපෝගෝස් සිංහයන් බවට පරිවර්තනය වන පැටවුන් වන්නෙ මොවුන්.
(ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයෙන් උපුටා ගන්නා ලදී)
To be continued...
***************************************************
සිංහයන්.... සිංහයන් යනු අප්‍රිකානු මහද්වීපය තුල වසර දහස් ගනනක සිට අණසක පැතිර වු සුපිරි විලෝපිකයන්. අප්‍රිකානු නැගෙනහිර අහස රත්පැහැ ගන්නාවිට ඇකේශියා තුරු මුදුන් තුලින් නික්මෙන කුරුලු විශේෂ නගන හඬත් සමඟ ආතෝරක් නැති ඇන්ටිලෝප්, විල්ඩබීස්ට් ශබ්යන් අතර එක් සිංහ ගර්ජනාවක් කිලෝමීටර ගනනක් සිසාරා පැතිර යන්නෙ පරිණාමය තුලින් තමන්ට හිමිවු අග්‍රස්ථානය නැවත නැවතත් තහවුරු කරන්නට මෙන්.
දකුණු අප්‍රිකානු භූමිය තුල ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන රකශිතයක් තමයි 'සාබි සෑන්ඩ්' රක්ශිතය. කෘගර් වනෝද්‍යනයේ බටහිර සීමාව තුල පවතින රක්ශිතයක් තමයි සාබි සෑන්ඩ්. සාබි සෑන්ඩ් හී විවිධ කොටස් තුල අණසක නතුකරගෙන සිටින සිංහ කණ්ඩායම් සිටිනවා. සාමාන්‍යයෙන් දිගින් දිගටම පවතින කණ්ඩායම නිර්මාණය වෙන්නෙ සිංහ ධේනුවන්ගෙන්. මේ කණ්ඩායම් හඳුවන්නෙ 'ප්‍රයිඩ්' කියලා. ප්‍රයිඩ් එහෙක උපදින පිරිමි පැටවුන් තරුණ වයසෙදි රැලේ නායක සිංහයා / සිංහයන් විසින් පලවා හරිනවා. ප්‍රයිඩ් වලට අයිතිවාසිකම් කියන මේ නායක සිංහයා/සිංහයන් තමන්ගෙ බලය පවත්වා ගන්නෙ එලෙසයි.
ප්‍රයිඩ් එහෙකින් පිටමං කරන තරුණ සිංහයන් තමන්ගෙ පැවැත්ම සඳහා කරන උපක්‍රමයක් තමයි එලෙස ප්‍රයිඩ් වලින් පිටමං කල සිංහයන් හා එක්ව 'කෝලිශන්' (coalition) එකක් පිහිටවීම. කෝලිශන් එකක් යනු සංධානගත වීම. තවත් ආකාරයකින් කිව්වොත් තමන්ගෙ පැවැත්ම සඳහා සංධානගත වීම. සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රයිඩ් එහෙක සමාජිකයන් ගනන සෑහෙන වැඩි වුනාට කෝලිශන් එකක පිරිමි සාමාජිකයන් 2 - 5 අතර ප්‍රමාණයක් තමයි දකින්න පුළුවන් වෙන්නෙ. නැවත තමන් ප්‍රයිඩ් එහෙකට අයිතිවාසිකම් කියන තෙක් මේ කෝලිශන් පවතිනවා. තමන්ගෙ අණසක තහවුරු කරගත් පසු මේ කෝලිශන් විසිර යෑම හෝ නායකයෙකුගෙ අණසක යටතේ පැවතිම තමයි සිදුවන්නෙ.
මේ කතාව පටන් ගන්නේ 2002 වර්ශයේදි. දශක දෙකක පමණ දීර්ඝ ඉතිහාසයක් තිබුන 'ස්පාර්ටා' නැමැති ප්‍රයිඩ් එක සහ ඒ අවට තිබුන භූමිය තුල තවත් ප්‍රයිඩ් කිහිපයක් පවතින්නෙ 'වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් මේල්ස්' නමින් හඳුන්වපු ශක්තිමත් සිංහයන් පස් දෙනෙකුගෙන් සමන්විත කෝලිශන් එකක් යටතේ. ස්පාර්ටා සිංහ ධේනුවන් සහ වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් සිංහයන් ඉතාමත් දක්ෂ දඩයම් කරුවන්. සාමාන්‍යයෙන් සිංහයන් කුළුමීමන්, ජිරාෆයන් වැනි ප්‍රමාණයෙන් ඉතාමත් විශාල සතුන් එතරම් දඩයම් නොකරන්නෙ ඔවුන් දඩයම් කිරීම අපහසු නිසාත් , එකී දඩයම් ඉතාමත් බිහිසුණු නිසාත්. උදාහරණයකට කුළුමීමන් දඩයම සිංහයන්ට මාරාන්තික තුවාල ගෙන දෙනවා. ජිරාෆ් සත්වයෙකුගෙ එක් කුර ප්‍රහාරයකින් හිස්කබල පිපිරීයෑමට සමත් පහරක් වදින්න හැකියාව තිබෙනවා. ස්පාර්ටා සහ වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් සුසංයෝගය ඉතාමත් යුහුසුළුව ක්‍රියාත්මක වෙමින් කුඩා දඩයම් අතර එවන් විශාල දඩයම් පවා සිදුකිරීම නිසා ඔවුන් ඉතාමත් ශක්තිමත් මෙන්ම නීරෝගී කණ්ඩායමක් බවට පත්වෙනවා.
2002 වර්ශයේදි වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් කෝලිශන් එකේ සිංහයන්ට දාව ස්පාර්ටාවන් ලද කුඩා සිංහ පැටවුන් දස දෙනා සාබි තුරු ගොමු තුල කෙලිදෙලෙන් පසුවන්නෙ ඔවුන්ගෙ දෙමව්පියන්ගෙ සාර්ථක දඩයම් කිරීමේ රටාවන් පිලිබඳව කදිම උදාහරණයක් ලෙස. සාමාන්‍යයෙන් කුඩා සිංහ පැටවුන් ලෙඩ රෝග වලට ගොදුරු වීම නිසාත්, සිංහයන්ගෙ ප්‍රහාර නිසාත් වැඩිවියට පැමීණීමේ ප්‍රතිශතය ඉතාම අවමයි. සංඛාත්මකව පැවසුවොත් පිරිමි පැටවෙකු වැඩිවියට පත්වන ප්‍රතිශතය 8 න් 1 යි . නමුත් මේ පැටවුන් ලැබෙන ආහාර නිසාත් ස්පාර්ටාවන් සහ වෙස්ට් ස්ට්‍රීට් පිරිමි සතුන් ඉතාමත් හොඳින් පැටවුන් ආරක්ෂා කිරීම නිසාත් නීරෝගිව වැඩෙනවා.
මේ පැටවුන් දසදෙනා අතරින් පස් දෙනෙකු කැපී පෙනෙන ලක්ෂණ සහිත පිරිමි පැටවුන් පස් දෙනෙක්. වැඩිමහල් තිදෙනා පිලිවෙලින් 'රස්තා' ( පසුකාලීනව වැඩනු කේශර ඩ්‍රෙඩ්ලොක්ස් ආකාරයෙන් ගෙතී තිබුන නිසා) , 'ප්‍රිටි බෝයි' (ඉතාමත් දැකුම්කළු සත්වයෙක් නිසා), 'ස්කාර්' ( පිටේ තිබුන කැලැලක් නිසා). මොවුන් තිදෙනාට වඩා වයසින් බාල කුඩාම පැටවුන් දෙදෙනා 'මිස්ටර් ටී' (හිසේ කේශර පිහිටා තිබු ආකාරය නිසා) , 'කින්කි ටේල්' (නැට්ට අගට වන්නට පිහිටි කුඩා නැම්මක් නිසා).
සහෝදරයන් පස්දෙනා ඉතාමත් ක්‍රියාශීලි මෙන්ම එකිනෙකා අතර අන්තර්සබඳතා තුලින් ශක්තිමත් බැඳීමක් සහිතව වැඩුනු පැටවුන් පස්දෙනෙක්. මේ අතරිනුත් බාලයන් දෙදෙනා ඉතාමත් විශේෂයි. මිස්ටර් ටී කුඩා කල පටන්ම ආවේගශීලි ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන අතරේ ඔහුගෙ දකුණත බවට පත්වෙන්නෙ කින්කි ටේල්. මිස්ට ටී ගෙ සෙවනැල්ල මෙන් හැමවිටම ඔහුගෙ සහයටත් ආරක්ෂාවටත් සෙල්ලමේදිත් එකට සිටින විශ්වාසවන්ත සහයකයා වන්නෙ කින්කි. මේ සහෝදරයන් දෙදෙනා අතර විශේෂිත බැදීම පෙන්නුම් කරන්න පටන් ගන්නෙ ඉතාමත් කුඩා අවධියේ පටන්. මේ තමයි සාබී රණශුරයන්ගෙ ආරම්භය. සූ(z)ලු භාෂාවෙන් මොවුන් පස්දෙනා ප්‍රසිද්ධ වන්නෙ "මපෝගෝස්" නමින්. මපෝගෝස් යන්නට සූ(z)ලු අර්ථය මැරයන්/තක්කඩින්. දකුණු අප්‍රිකානු දඩබිම් තුල පුරාවෘත්තයක් බවට පත්වන මපෝගෝස් සිංහයන් බවට පරිවර්තනය වන පැටවුන් වන්නෙ මොවුන්.
 |
| මාපෝගෝස් සිංහයන් කුඩා කල |
(ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයෙන් උපුටා ගන්නා ලදී)
To be continued...
#DOE
#Don
No comments:
Post a Comment